اظهارنامه چیست
بر اساس ماده 156 قانون آیین دادرسی مدنی هرکس می تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید؛ مشروط بر اینکه موعد مطالبه فرا رسیده باشد. بر اساس این ماده، نیازی نیست که لزوما با مراجعه به دادگاه و اقدام قضایی حق و حقوق مان را مطالبه کنیم بلکه با استفاده از اظهارنامه قضایی و بدون حضور در مراجع قضایی صرفا با اقدام به ارسال اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می توان به حق دست یافت. سابقا، ارسال اظهارنامه از طریق تکمیل فرمی بود که افراد می توانستند از طریق مراجع قضایی تهیه کنند. اما امروزه با استفاده از درگاه خدمات الکترونیک قضایی و یا دفاتر خدمات الکترونیکی می توان اقدام به ثبت اظهارنامه الکترونیکی قضایی نمود.
بر اساس تعریف بالا در واقع اظهارنامه قضایی ابزاری است که قانون گذار در اختیار افراد قرار داده تا اراده خویش را به طرف مقابلشان اعلام نمایند. باید دانست ارسال اظهارنامه قضایی در برخی موارد الزامی است و در برخی موارد اختیاری است. در بسیاری از موارد چه بسا ارسال اظهارنامه رسمی سبب حل مشکلات فراوانی شده و از هرگونه اقدام قضایی جلوگیری کند. از آن جهت که اظهارنامه یک ابزار قضایی است و از طرف دادگاه به مخاطب آن ابلاغ الکترونیکی می شود، باید با بیانی محترمانه نگارش شده و حاوی مطالب تهدید آمیز نباشد. لذا اطلاع از نحوه تنظیم صحیح اظهارنامه واجد اهمیت فراوانی است.
نحوه تنظیم اظهار نامه
ابتدا باید دقت نمود که هر مطلبی که در برگه اظهارنامه می نویسیم ، از آنجایی که اظهارات خودمان هستند و ذیل آن امضاء می شود ، می تواند اقرار باشند . از آن رو که اقرار یکی از دلایل اثبات ادعا در دادگاه ها محسوب می شود ، ممکن علیه خودمان از آن استفاده شود. لذا در این خصوص باید مراقب بود .
نکته مهم دیگر ، این است که باید از تهدید مخاطب در اظهارنامه خودداری نماییم ؛ چرا که تهدید ممکن است تحت شرایطی یک جرم باشد و طرف مقابل می تواند در دادگاه کیفری بر علیه ما طرح دعوا کند . البته ، می توانیم در انتهای اظهارنامه بنویسیم که در صورت عدم پاسخ به خواسته یا مطالبه ، هر گونه اقدام قانونی برای احقاق حقوق مان در دادگاه انجام می دهیم . این مطلب دیگر جرم تهدید نیست .
در تنظیم یک اظهارنامه ، باید نزاکت و اخلاق را نیز رعایت نمود . چرا که اظهارنامه یک ابزار قضایی است و از طرف دادگاه به مخاطب تحویل داده می شود . به همین دلیل ، دادگاه می تواند از ابلاغ اظهارنامه هایی که خارج از نزاکت باشند خودداری نماید
ارسال اظهارنامه
به لحاظ شکلی ، در حال حاضر برای ثبت اظهارنامه باید به روش الکترونیکی یا اینترنتی اقدام نمود . به همین منظور ، بایستی با مراجعه به سامانه خدمات الکترونیک قضایی ، اقدام به تنظیم اظهارنامه قضایی نمود . بعلاوه اینکه پیگیری اظهارنامه نیز از طریق همین قسمت انجام خواهد شد . علاوه بر این ، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نیز امکان ارسال اظهارنامه ، پاسخ به اظهارنامه و پیگیری آن امکانپذیر می باشد
کاربرد اظهارنامه
در پاسخ به این سوال که اظهارنامه چه کاربردی دارد باید گفت: همانطور که گفتیم، اظهارنامه وسیله ای است که با استفاده از آن می توان قبل از اینکه اقدام به اقامه دعوا در محاکم قضایی نمود حقی را مطالبه کرد. باید دانست در برخی موارد ارسال اظهارنامه اختیاری و در برخی موارد ارسال اظهارنامه الزامی است. بر این اساس از جمله کاربردهای اظهارنامه می توان به مثال های زیر اشاره نمود:
- هنگامی که کسی بدهی به ما داشته باشد، می توان قبل از دادخواست مطالبه وجه، به موجب اظهارنامه حق را مطالبه نمود.
- هنگامی زوجه اقدام به ترک منزل نموده و مرد مایل است قبل از الزام به تمکین وی، اقدام به دعوت او از طریق ارسال اظهارنامه عدم تمکین نماید.
- هنگامی که کسی متعهد به انجام امری در برابر دیگری باشد و در انجام آن اهمال ورزد می توان قبل از دادخواست الزام به ایفای تعهد، به موجب اظهارنامه، ایفای تعهد را از وی درخواست کرد.
- در مواردی که افراد می خواهند با هم صلح و سازش کنند نیز می توان با ارسال اظهارنامه این امر را به اطلاع طرف مقابل رساند.
- در صورتی که دلیلی برای اثبات ادعا و مراجعه به دادگستری وجود نداشته باشد نیز می توان با استفاده از اظهارنامه و دریافت پاسخ طرف مقابل، به دادگاه مراجعه و به پاسخ طرف مقابل استناد نمود.
- زمانی که می خواهیم چیزی را به کسی تسلیم کنیم یا به عبارتی می خواهیم وفای به عهد کنیم اما طرف مقابل از پذیرش آن خودداری می کند، می توان با استفاده از اظهارنامه این کار را انجام داد.
- زمانی که طرفین معامله متعهد به معرفی داور شده باشند، و طرفین نتوانند یا نخواهند در انتخاب داور توافق کنند که این مورد از جمله موارد الزامی ارسال اظهارنامه می باشد.
- از دیگر موارد الزامی ارسال اظهارنامه زمانی است که مستاجر به علت انقضای مدت اجاره می خواهد مورد اجاره را تخلیه کند اما موجر از تحویل گرفتن آن خودداری می کند، مستاجر باید به وسیله اظهارنامه از وی تقاضا کند که مال مورد اجاره را تحویل بگیرد.
- بر اساس قانون تملک آپارتمان ها مصوب 1359، در صورتی که مالک یا استفاده کننده، سهم خود از هزینه های مشترک آپارتمان را نپردازد، این هزینه ها بوسیله اظهارنامه مطالبه می شوند.
- مطابق ماده 13 قانون بیمه مصوب 1316، در صورتی که بیمه گر، بیمه را فسخ نماید، باید مراتب را به موجب اظهارنامه یا نامه سفارشی به بیمه گذار اطلاع بدهد و اثر فسخ ده روز پس از ابلاغ مراتب به بیمه گذار شروع می شود.
- به موجب ماده یک قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر، اگر مالک ملکی از وقوع معامله مال غیر مطلع شود و تا یک ماه بعد از اطلاع از این امر ، اظهاریه ای برای اطلاع به انتقال گیرنده مال غیر نفرستد، معاون جرم محسوب می شود.
- بر اساس ماده 171 قانون آیین دادرسی مدنی، هرگاه سرایدار، خادم، کارگر و بطور کلی هر امین دیگری چنانچه پس از ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک مبنی بر مطالبه مال امانی از آن رفع تصرف نکند، متصرف عدوانی شناخته می شود؛ فلذا طرف مقابل از امتیازات مربوط به دعوای تصرف عدوانی از جمله رسیدگی خارج از مهلت بهره مند می شود
تنظیم اظهارنامه توسط وکلای موسسه دادآوران
علاوه بر رعایت نکات پیشین، وکلای موسسه در تنظیم اظهارنامه شما، اصول زیر را مورد توجه قرار میدهند
- برگزاری یک جلسه مشاوره با وکیل متخصص
- آگاهی کامل وکیل از جزئیات امر
تنظیم اظهارنامه به شکل کاملاً حقوقی