اختراع چیست؟

اختراع، به طرحی گفته می شود که در آن، یک کالا، ابزار و یا وسیله جدیدی برای اولین بار، در صنایع مختلف از جمله بازرگانی، خودرو سازی و یا کشاورزی ساخته می شود. تعریف سازمان جهانی مالکیت معنوی از اختراع به این صورت است که اختراع به کالا یا پروسه نوینی می گویند که برای اولین بار، جهت انجام یک فعالیت و یا رفع مساله ای خاص به کمک راه حلی فنی، ارائه می گردد.

گواهینامه حق امتیاز و یا حق ثبت اختراع، به گواهی ای گفته می شود که از طرف دولت کشور مورد تقاضا، به مخترع یا نماینده قانونی او اهدا می ‌شود. این گواهینامه شامل ۳ معیار جدید، مبتکرانه (نوآورانه) و کاربردی بودن بوده و دارنده آن می تواند بصورت انحصاری از اختراع ثبت شده خود استفاده نماید.

بطور کلی، تمامی اختراعات به دو روش زیر ثبت می شوند :

1- روش اعلامی
در این روش، اگر ادعای مخترع صحت کافی و شرایط اصلی ثبت (جدید و مبتکرانه بودن و دارای کاربرد صنعتی) را داشته باشد، اختراع او به ثبت خواهد رسید.

2- روش تحقیقی
در این روش، به منظور بررسی صحت ادعای مخترع، اختراع از طریق انجام تحقیقات طولانی، بطور کامل مورد ارزیابی قرار می گیرد. در روش تحقیقی، از اختراعات پیش از ثبت، بصورت کاملا محرمانه نگهداری می شود.

در ایران، تمام اختراعات به روش اعلامی ثبت می شوند.

مزایای ثبت اختراع

امکان ثبت برند برای محصولات و خدمات شرکت

ارزش دهی و اعتبار بخشی به شرکت

اخذ مجوزها و امتیازات مختلف از نهادهای دولتی

همکاری با انواع نهادها، ارگان ها و سازمان های خصوصی و دولتی به منظور پیشرفت تجارتی و اقتصادی

شرکت در مزایده ها و مناقصات مختلف جهت کسب سود مناسب

عقد قراردادهای سنگین با سرمایه گذاران بزرگ جهت کسب سود مناسب

مدارک لازم برای ثبت اختراع

کپی برابر با اصل مدارک شناسایی مالک و مخترع

سه نسخه از اظهارنامه اختراع

سه نسخه از توصیف نامه اختراع

ادعاهای اختراع

مدرک حاوی سوگند یا اعلام موجودیت اختراع

درخواست مخترع مبنی بر ذکر نکردن نام او در صورت تمایل

مدارک شناسایی نماینده قانونی مالک

رسید پرداخت هزینه های ثبت

مراحل ثبت اختراع

تکمیل اظهارنامه و ادعانامه در سامانه اداره کل مالکیت صنعتی

آماده سازی و ارائه مدارک لازم

درج نام دانشگاه یا شرکت در برگه ثبت اختراع

انتشار اختراع در یک روزنامه رسمی

مراجعه حضوری به اداره کل مالکیت معنوی و دریافت گواهینامه ثبت اختراع

انتقال ورقه اختراع

ورقه اختراع: ورقه اختراع سندی است که برای بهره برداری انحصاری از یک اختراع، برای مدتی محدود به مخترع اعطا می گردد تا رقیب های او قادر نباشند از آن اختراع برای تهیه و فروش محصولات خود سو استفاده نمایند.

بر اساس ماده 30 قانون ثبت علائم و اختراعات، مخترعی که در ایران برای اختراع خود، طبق قوانین محل تحصیل، ورقه اختراع کرده است، می تواند در صورتی که مدت ورقه مزبور منقضی نشده باشد در ایران برای بقیه آن مدت تقاضای ورقه اختراع کند. اما اگر اختراع مزبور را کسی یا موسسه ای در ایران قبل از تقاضای ثبت اختراع را به طور کلی یا جزئی به موقع عمل یا استفاده گذارد و یا مقدمات استفاده آن را تهیه کرده باشد مخترع نمی تواند از عملیات آن شخص یا موسسه جلوگیری کند.

به طور کلی بر اساس قوانین اداره مالکیت معنوی انتقال ورقه اختراع به دو صورت قهری و اختیاری انجام می شود.

1- انتقال ورقه اختراع به صورت اختیاری

برخی مواقع ممکن است که صاحب ورقه اختراع، در هر زمان و به هر دلیل تصمیم بگیرد که مطابق با یک توافق ورقه اخترع خود را به دیگری واگذار کند.
همان طور که از نام این روش مشخص است در این حالت فرد صاحب ورقه اختراع اعم از حقیقی یا حقوقی بنا به دلایلی مانند فروش، توافق، نیاز و … ورقه خود را به دیگری که آن هم می تواند هم حقیقی باشد و هم حقوقی واگذار نماید.
در این صورت، با انتقال حق ورقه اختراع به دیگری تمامی منافع آن نیز به فرد دیگر واگذار خواهد شد مگر اینکه توافق به شکل محدود انجام شده باشد که باید بین خودشان توافق نمایند. در واقع با این انتقال، یا کل سهم اختراع و یا منافع آن می تواند به دیگری واگذار شود.
بر اساس ماده 40 ق.ث.ع.و.ا، در صورت انتقال اختیاری ورقه اختراع به فرد دیگر، ضروری است که تمامی الزامات و اسناد انتقال به صورت رسمی و قانونی انجام گردد که این کار توسط دفاتر اسناد رسمی انجام می شود.
بنابراین باید ابتدا انتقال ورقه در دفاتر اسناد رسمی انجام شود و پس از آن، سند تنظیم شده در این دفاتر برای اعمال تغییرات به اداره مالکیت معنوی ارسال گردد.

2- انتقال ورقه اختراع به صورت قهری

انتقال ورقه اختراع در حالت قهری دارای دو نوع زیر می باشد.
> در حالت اول مالک ورقه اختراع یا فوت شده و یا دچار محجوریت اثبات شده است.
> در حالت دوم حق ورقه اختراع زیر سوال رفته و بنا بر ادعایی این حق و مالکیت از دارنده ورقه اختراع سلب شده است. بنابراین در حالت اول که دارنده ورقه حق اختراع محجور و یا فوت شده است باید وارثان بر حق او با مراجعه به محاکم قضایی و پس از ارائه صورت وضعیت انحصار وراثت، ورقه اختراع را به یکی از وراثان و یا به فرد حقیقی یا حقوقی دیگری با اجازه تمامی وارثین انتقال دهند.
اما در حالت دوم ممکن است پس از ثبت اختراع و صدور ورقه اختراع به نام یک فرد بنا بر شکایت فرد حقیقی یا حقوقی دیگری و طی مراحل قانونی مشخص شود که اختراع به نا حق به نام دارنده ورقه اختراع به ثبت رسیده و باید باطل گردد و به نام شاکی به ثبت برسد.
در این حالت معمولا دادگاه حکم می کند که ورقه اختراع به نام شاکی تغییر وضعیت دهد که با تایید رئیس اداره مالکیت صنعتی و با صدور حکم قضایی این اتفاق می افتد و ورقه به نام فرد جدید صادر می گردد.